Карыус і Бактэрыус
Эгнер Турб'ёрн
Добры і светлы апавяданне! Ксюше (6 год) вельмі спадабалася. У творах Эгнера Турб'ёрна спачуваеш не толькі злодзеям, алеж нават Мікробам!
ПЕРАКЛАД ПРАЗ GOOGLE TRANSLATE
Вясёлыя дзянькі (ПЕРШЫ РАЗДЗЕЛ)
Жыў-быў аднойчы хлопчык, і клікалі яго Енс. У роце ў яго было поўна зубоў, як і ва ўсіх у нас. Але ў адным з зубоў з'явілася ў Енса дупло, і ў гэтым дупле жылі два малюсенькія хлапчукі па імені Карыус і Бактэрыус. Мабыць, імёны гэтыя даволі незвычайныя, але і малыя-то былі больш за дзіўныя! Да таго малюсенькія, што разгледзець іх можна было толькі праз моцнае павелічальнае шкло.
Адзін чорнавалосы, а іншы - руды, абодва яны сілкаваліся толькі прысмакамі, а прысмакаў у дупле было дастаткова. Карыус і Бактэрыус звычайна спявалі і забаўляліся, а калі не спалі ці не елі, яны дзяўблі і секлі зуб, каб зрабіць свой дом па-сапраўднаму вялікім, прасторным і прыгожым.
Але вось аднойчы Бактэрыусу здалося, што, мабыць, хопіць будавацца.
- Ну, Карыус, - сказаў Бактэрыус, - зараз усё: мы дзяўблі і секлі, секлі і дзяўблі. Здаецца мне, наша хата ўжо досыць вялікі.
- Нам патрэбен дом куды больш гэтага, - не пагадзіўся з ім Карыус. - Памятай, бо мы самі расцем і становімся ўсё больш і больш з кожным днём, паколькі ўпіхваем у сябе нямала пернікаў і карамелек. Працягвай будаваць, Бактэрыюс-даўніна.
- Так, так, працягнем нашу будоўлю!
Але крыху пазней Бактэрыус спыніў працу і зноў заснуў. Потым ён выглянуў у акенца, і калі ўбачыў усе астатнія белыя зубы Енса, у яго нарадзілася ідэя.
- Гэй, Карыус, - паклікаў ён.
- Ну, што табе яшчэ? - спытаў Карыус.
- Вось я пра што думаю - не маглі б мы пабудаваць сабе яшчэ адзін дом, вышэй, у верхнім ікле. Здаецца мне, там куды прыемней, чым унізе, у гэтай змрочнай дзірцы.
- Параскінь крыху розумам, братка, - сказаў Карыус. - Зразумей жа, тут, унізе, жыць куды ўтульней і спакайней. Падумай толькі, а што, калі з'явіцца гэтая агідная зубная шчотка!
- Ха-ха-ха! - засмяяўся ў адказ Бактэрыус. - Пляваць на зубную шчотку! Енс-то ніколі не чысціць зубы!
- Не скажы, - запярэчыў Карыус. - Помніцца, аднойчы ён чысціў зубы.
- Адзін раз, так. Але гэта адбылося некалькі тыдняў таму назад. Не, тут, у роце ў Енса, можна адчуваць сябе зусім спакойна.
- Ну, калі ты так упэўнены ў гэтым, можаш сам будавацца, дзе хочаш, - вырашыў Карыус, - а я застануся жыць тут.
Бактэрыус доўга стаяў ля акенца, летуценна гледзячы на ??белы ікол.
- Толькі там я хачу жыць, - заявіў ён. - Там будзе куды раскошней, чым тут. Падумай, Карыюс, калі нас стане тут шмат прыемнага і калі нашы дамы з'явяцца ва ўсіх зубах Енса, я змагу сядзець у маёй новай хаце як кароль на троне і глядзець зверху на ўвесь горад.
- Гэта яшчэ не дакладна, што нас стане шмат-творнага. Гэта залежыць ад таго, колькі прысмакаў выпадзе на нашу долю.
- Ведаеш што, - заявіў Бактэрыус, - прысмакаў будзе столькі, што мы лопнем.
- Так было не заўсёды, - упарціўся Карыус. - Добра памятаю, як аднойчы гэты хлапчук еў толькі морква і чорны хлеб. Вось бяда-то! Я ледзь не памёр з голаду!
- Табе б усё балбатаць пра ўсякія там сумныя рэчы, Карыус, заўсёды вечна пра якую-небудзь моркву і чорны хлеб... Пачакай крыху, убачыш! Цяпер з'явіцца смачная ежа!
- Здаецца, гэта ўсяго толькі пшанічны хлеб.
- Не, Карыус, гэта венскія булачкі, шчодра пасыпаныя цукровай пудрай! Брава! Брава!
Гэй, ура, ура, ура!
У зубе слаўная дзірка!
Добра ў роце ў Енса, Зноў ён прысмакаў наеўся:
У кожнай дзірцы, у кожнай шчылінцы Карамельныя аскепкі, Дробкі булачак, цукерак, Ледзянцоў любых расфарбовак У салодкай плаваюць сліне - Хопіць і табе і мне!
Тралала ла ла ла, тралала ла ла ла, Тралала ла ла ла ла ла ла.
Праз два дні (ДРУГІ РАЗДЗЕЛ)
Вось так, зусім нядрэнна, жылося двум малым. Але зубы былі Енса, і ён зусім не радаваўся ўсім гэтым маленькім Карыусам і Бактэрыусам, таму што такія вось маляўкі руйнуюць зубы. Ды і прычыняюць моцны боль. Кожны, у каго калі-небудзь балелі зубы, ведае, што гэта адна з найгоршых бед на свеце. І пра зубны боль яшчэ будзе сказана ў гэтым раздзеле.
Праз два дні Бактэрыус ужо пабудаваў сабе дом у верхнім ікле і сядзеў, лашчачыся, на балконе. Карыус тым часам па-ранейшаму дзяўбаў і сек унізе, у старым доме.
- Алё, Карыус, гэта ты там, унізе?
- Ты што, не чуеш, як я працую?
- А што ты робіш?
- Бураўлю падземны ход ад твайго зуба да майго.
- Выдатная ідэя! - выклікнуў Бактэрыус.
- Ну, а як табе жывецца там, наверсе? - спытаў Карыус.
- Тут выдатна! Якраз цяпер я сяджу і атрымліваю асалоду ад цудоўнага краявіду - паўсюль, наколькі хапае вока, белыя горныя вяршыні!
- Ну а што гэта за піск такі? - спытаў Карыус.
- Цыц! Цішэй! Паслухаем! - сказаў Бактэрыус.
- Ой, як зубы баляць!
- А гэта ўсяго толькі Енс скардзіцца, - супакоіў яго Бактэрыус. - Ты чуеш, што ён сказаў?
- Ён сказаў: "Ой, як зубы баляць!" - піскнуў Бактэрыус, перадражніваючы Енса. І абодва малыя разрагаталіся, Бактэрыус жа рагатаў куды гучней Карыуса.
- Здаецца мне, Енс - жудасны маленькі крыкун.
- Нiчога, зараз я яго крыху падражню, - ажывiўся Карыус. - Зараз я пастукаю ў такім мястэчку, дзе, я ведаю, будзе вельмі балюча. Паслухай!
І ён пастукаў глыбока-глыбока, у самым нізе зуба.
- Ой, ой, ой!
- Ты чуў што-небудзь? - спытаў Карыус.
- Ён сказаў: "Ой, ой, ой!" - адказаў, Бактэрыус, і тут абодва яны засмяяліся так, што прама ледзь жывоцікі не надарвалі.
- Паспрабуй яшчэ разок, - папрасіў Бактэрыус. І Карыус паўтарыў сваю выхадку яшчэ раз.
- Ой, як зубы баляць!
- Ха-ха-ха-ха-ха-ха! - заліваліся смехам абодва маленькія злыдні.
- Ты не павінен забываць чысціць зубы, Енс!
- Хто гэта сказаў? - спалохана спытаў Карыус.
- Гэта была мама Енса, - адказаў Бактэрыус.
- Што яна сказала?
- Яна сказала: "Ты не павінен забываць чысціць зубы, Енс!" - О, гэта жахліва, Бактэрыус. Што, калі ён пусціць у ход гэтую агідную зубную шчотку. Што мы будзем рабіць?
- Мы прымусім Енса кінуць шчотку, - сказаў Бактэрыус. - Мы крыкнем яму, каб ён не слухаўся маму. Будзем крычаць хорам. Адзін два тры!
- Не слухайся маму, Енс! Не слухайся маму!
- Усё ж ён збіраецца чысціць зубы! - выклікнуў Бактэрыус. - Я чую, як ён налівае ваду ў шклянку. А вось і гідкая шчотка! На дапамогу, Карыус! На дапамогу!
- Скачы! - закрычаў Карыус. - Хутчэй уніз, да мяне! Тут мы ў большай бяспецы, чым у цябе наверсе!
Бактэрыус саскочыў уніз са свайго дупла і запаўз у хату да Карыуса. І паспеў у самы час. Таму што не паспеў ён уціснуцца ў дупло зуба, як міма прасвістала шчотка. Патокі вады і пены абрынуліся на малых.
- Фу! Брр! Гэтая брыдкая зубная паста ледзь не задушыла мяне, - адплёўваючыся і кашляючы, сказаў Карыус.
- Вада проста бурліць і клекоча, - абурыўся Бактэрыус. - Фу!
- Ну, нарэшце ён скончыў чысціць зубы, - уздыхнуў з палёгкай Карыус.
- Як, па-твойму, можна нам вылезці? - спытаў Бактэрыус.
- Асцярожней, асцярожней, - папрасіў Карыус і крышачку прачыніў дзверы дома.
- О, як усё сумна! - вырвалася ў Бактэрыуса.
- Што сумна?
- Усё скончана. Не засталося ні крошкі ежы. Ні найменшай крошкі.
Усё, што смачна, усё, што салодка, Усё знікла без астатку.
Шчотка тут прайшлася з размаху І на нас нагнала страху, - Пстрычкі, дзіркі апусцелі - Ні цукерак, ні карамелі.
Дзе разжыцца ледзянцамі?
Што ж будзе далей з намі?
У зубнога лекара (ТРЭЦІ РАЗДЗЕЛ)
Пасля таго, як Енс пачысціў зубы, боль трошкі прыціхла. Але зусім не спынілася: у зубах яшчэ заставаліся дзіркі. І вось раніцай малыя прыняліся за працу.
Здарылася так, што мама Енса знайшла добры сродак ад зубнога болю, і пра гэта як раз гаворыцца ў трэцім раздзеле, дзеянне якой адбываецца ў зубнога лекара.
- Чаму ты такі злы? - спытаў Бактэрыус.
- Хачу есці, - адказаў Карыус.
- Напэўна, хутка нам перападзе які-небудзь ласунак, - сказаў Бактэрыус.
- Нешта непадобна.
- Можа, паспрабаваць пагаварыць з Енсам?
- Глупства, глупства - запярэчыў Карыус. - Енс перастаў слухаць, што мы гаворым.
- А калі мы закрычым хорам, ён, можа, нас пачуе, - прапанаваў Бактэрыус. - Што будзем крычаць?
- Закрычым, што нам хочацца венскіх булачак.
- Так-так, давай паспрабуем, - пагадзіўся Карыус.
І яны закрычалі:
- Хочам венскіх булачак! Жадаем венскіх булачак!
- Заткніцеся!
- Чуў? - спытаў Карыус.
- Нейкі чалавек нешта сказаў, - здзіўлена адказаў Бактэрыус.
- А што ён сказаў?
- Ён сказаў: "Заткніцеся!" - Вось цуды! - здзівіўся Карыус.
- Можа, гэта пекар сказаў, каб Енс заткнуўся! - радасна выклікнуў Карыус. - Можа, дапамагло, што мы крычалі хорам! Глядзі, Енс адкрывае рот.
- Спадзяюся, гэта будзе салодкае, - падбадзёрыўся Карыус.
Яны крыху пачакалі, але ніякай ежы не было. Тут Бактэрыус страціў цярпенне.
- У чым справа? Колькі часу гэты Енс будзе сядзець разявіўшы рот, пакуль яму перападзе хоць якая-небудзь ежа?
- Фу, да чаго раптам стала светла! - усклікнуў Карыус. - Нібы сонца цалкам укацілася ў рот Енса. Палезь наверх і паглядзі, што там здарылася.
Бактэрыус узлез на плечы і зазірнуў цераз край дупла.
- Ха-ха, прама ў рот Енсу свеціць вялікая круглая лямпа. Яна ў дзесяць разоў большая за сонца.
- А што-небудзь яшчэ відаць? - спытаў Карыус.
- Так, там стаіць чалавек у белым халаце, - адказаў Бактэрыус.
- Фу! Вось бяда! Гэта ж зубны лекар!
- А зубныя лекары небяспечныя?
- Зубныя лекары, так. Горш за іх нікога на свеце няма. Яны знішчаюць нашы дамы і пламбуюць дзіркі ў зубах.
- О, Карыус! Я баюся!
- А што гэта так гучна мармыча? - спытаў Бактэрыус.
- Нешта вялікае, пачварнае і бліскучае. Яно мармыча і гудзе, - адказаў Карыус.
- Фу, дык гэта ж бормашына! Яна ўсё бліжэй і бліжэй. Што нам рабіць? На дапамогу! Яна набліжаецца!
- Трэба бегчы! Хутчэй, Бактэрыус! Хутчэй!
Бактэрыус саскочыў уніз, і абодва малыя пабеглі назад, схаваліся за самым далёкім зубам і з жахам назіралі за тым, што адбываецца. Іх ахопліваў усё большы адчай.
- Глядзі, Карыус, ён свідруе нашы дамы.
- О, як я страшна злы!
- Давай, пабяжым туды і ўкусім бор!? - прапанаваў Бактэрыус.
- Нічога не атрымаецца, - запярэчыў Карыус. - Ён занадта цвёрды.
- А мы можам укусіць лекара за палец, - не здаваўся Бактэрыус.
- Не дапаможа.
- Можам скокнуць яму ў рот і пачаць дзяўбці яго зубы, - выклікнуў Бактэрыус. Ён быў па-за сябе ад злосці.
- Нельга біцца з зубнымі лекарамі, Бактэрыус.
- Хоць бы гэтых лекараў на свеце зусім не было. Глядзі! Ён пырскае вадой.
- Што за дурная балбатня! - абурыўся Карыус.
- Глядзі, Карыус, ён пламбіруе дзірку ў верхнім іклу! О, мой цудоўны дом! Зараз пабягу туды і ўкушу яго!
- Стой, Бактэрыус! Скончыцца тым, што ён змые цябе вадой.
- Глядзі, ён пламбуюць і твой дом! - выклікнуў Бактэрыус.
Карыус, гатовы лопнуць ад шаленства, крыкнуў:
- Ану, спыні! Гэй ты, зубадзёр! Ану, спыні!
- Ён не чуе, - сказаў Бактэрыус.
- Ён не хоча чуць, - запярэчыў Карыус.
- Позна, - сказаў Бактэрыус. - Ён ужо запламбаваў усе зубы. Так, быў там мой цудоўны дом, адкуль адкрываўся выдатны від на іншыя дамы. А зараз ніякага дома больш няма.
- А тут было маё вялікае дупло, - паўтарыў яму Карыус, - яго таксама больш няма.
- Не засталося нават самай малюсенькай, самай маленькай-премаленькой дзірачкі, - сказаў Бактэрыус.
Зуб блішчыць люстрана-гладкі, Хтосьці страшны, злы і брыдкі Енсу рот прывёў у парадак, Наш надзел зараз не салодкі.
Што ж рабіць нам без прытулку?
Зубы ўсе здаровыя зноў, Гладкія, бялейшыя за снег - Ні ежы нам, ні начлегу.
Увечары (АПОШНІ РАЗДЗЕЛ)
Енс ішоў дадому ад зубнога лекара. Ён быў шчаслівы, таму што дзірак у зубах у яго больш не было і таму што зубны боль знік.
Ну а як жа Карыус і Бактэрыус? Ды не вельмі добра. І ў апошнім раздзеле мы пачуем, што здарылася з імі ў выніку.
- Цяжкія часы надышлі, Бактэрыус!
- Так, ты маеш рацыю, часы цяжкія!
- Ніякіх прысмакаў, ды і жыць няма дзе.
- Ніякіх прысмакаў, ды і жыць няма дзе.
- Фу! - сказаў Карыус.
- фу! - паўтарыў Бактэрыус.
- Можа, паспрабаваць пераначаваць тут у куце, - прапанаваў Бактэрыус.
- Я занадта галодны, каб спаць.
- Глядзі-ка! - выклікнуў Бактэрыус. - Енс адкрывае рот! Можа, нам перападзе нешта смачнае.
- Сумняваюся, каб нам перапала што-небудзь смачнае, - сказаў Карыус.
- Калі ты падтрымаеш мяне крыху, я залезу наверх і пагляджу, - прапанаваў Бактэрыус.
Карыус дапамог яму, і Бактэрыус выглянуў з-за зуба.
- Бачыш што-небудзь? - спытаў Карыус.
- Так, бачу! О, гэта жахліва!
- Што там такое? - спытаў Карыус.
- Шчотка! Зноў зубная шчотка! - Бактэрыус таропка споўз уніз. - Што нам рабіць?
- Ніякага дупла, куды можна было б забрацца! - ускрыкнуў Карыус.
- Ніякага дупла, куды можна было б забрацца! - паўтарыў Бактэрыус.
- Енс, Енс, спыні! - закрычалі малыя хорам. - Мы больш ніколі не будзем цябе мучыць! Абяцаем ніколі больш цябе не мучыць!
- Трэба схавацца, Карыус.
- Так, але куды? Куды? - спытаў Карыус.
У тое ж імгненне зусім побач прасвістала шчотка, ды так, што ўсё вакол пакрылася пенай.
- На дапамогу, на дапамогу, шчотка вымятае мяне! - выклікнуў Бактэрыус.
- Трымайся, Бактэрыус!
- Не магу, на дапамогу, на дапамогу!
Але ніхто не прыйшоў да іх на дапамогу. У зубах не было больш дзірак, дзе можна было б схавацца, і таму малых вымелі з рота разам з зубной пастай, вадой і пенай. Праз вадаправодную трубу яны выпалі ў вялізнае глыбокае мора і доўга плавалі там. Яны і зараз яшчэ плаваюць у моры і шукаюць іншую дзірку ў зубе, каб ім туды забрацца.
Мабыць, можна было б крышачку пашкадаваць Карыюса і Бактэрыуса. Але быў адзін чалавек на свеце, які радаваўся, што ўсё здарылася так, як здарылася. І гэта быў той, у каго балелі зубы. Гэта быў Енс.